آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زیست‌محیطی جوامع مدرن به شمار می‌آید؛ مشکلی که نه‌تنها کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد، بلکه خطرات جدی برای سلامت انسان و محیط زیست ایجاد می‌کند. خیلی از ما وقتی درباره عوامل آلودگی هوا فکر می‌کنیم، معمولاً یاد دود کارخانه‌ها و خودروها می‌افتیم، اما کمتر متوجه نقش بخش‌های «کم‌اهمیت‌تر» مثل روغن موتور می‌شویم. در این مقاله قصد داریم به نقش زیرپوستی و کمتر دیده‌شده‌ی روغن موتور در افزایش یا کاهش آلودگی هوا بپردازیم و اهمیت انتخاب روغن موتور مناسب را بررسی کنیم.
نقش روغن موتور در سلامت هوای شهر
روغن موتور به ظاهر فقط یک مایع برای روانکاری و سلامت موتور است، اما در واقع انتخاب و نگهداری صحیح آن می‌تواند به‌طور مستقیم بر کیفیت هوای تنفسی ما اثر بگذارد. روغن موتوری که به موقع تعویض نشده یا کیفیت لازم را ندارد، باعث کارکرد نامناسب موتور، افزایش مصرف سوخت، تولید دود و بالا رفتن سطح آلایندگی خودرو می‌شود. آلاینده‌هایی مثل ذرات معلق (PM)، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و مونوکسیدکربن (CO) به همان اندازه که از اگزوز خارج می‌شوند، می‌توانند باعث مشکلات ریوی، قلبی و حتی تشدید بیماری‌های زمینه‌ای شوند.
تاثیر روغن موتور بی‌کیفیت و تقلبی
بسیاری از رانندگان بدون توجه کافی، هر روغنی که در بازار موجود است را استفاده می‌کنند؛ غافل از اینکه روغن موتور تقلبی یا بی‌کیفیت می‌تواند فرآیند احتراق را مختل کند و باعث افزایش صدبرابری آلاینده‌ها شود. این نوع روغن‌ها نه‌تنها از موتور محافظت نمی‌کنند، بلکه با ایجاد جرم، ذرات ریز و رسوبات، خروجی موتور و فرآیند احتراق را به شدت آسیب‌پذیر می‌کنند. نتیجه این چرخه معیوب، چیزی جز تشدید آلودگی هوا و افزایش هزینه‌های تعمیرات خودرو و حتی افزایش مصرف سوخت نخواهد بود.
عواقب تعویض دیرهنگام روغن موتور
تاخیر در تعویض روغن موتور یکی دیگر از عوامل مهم افزایش آلودگی است. روغن کهنه و فرسوده، قدرت جذب ذرات آلاینده را از دست می‌دهد و عوامل خورنده و اسیدی حاصل از احتراق را به خوبی خنثی نمی‌کند. این شرایط باعث می‌شود ضمن افزایش اصطکاک و دمای موتور، میزان آلاینده‌های خروجی به طرز قابل‌توجهی بالا برود. پس بهتر است رانندگان همیشه به کیلومتر و زمان تعویض روغن اهمیت ویژه‌ای دهند.
استانداردهای زیست‌محیطی و روغن موتورهای نسل جدید
امروزه روغن موتورهای استاندارد و سازگار با محیط زیست با فرمولاسیون خاص تولید می‌شوند که هم عمر موتور را افزایش می‌دهند و هم ترکیبات شیمیایی آلاینده کمتری در فرآیند احتراق ایجاد می‌کنند. استفاده از این نوع روغن‌ها علاوه بر کاهش مصرف سوخت، باعث کاهش محسوس آلودگی هوای اطراف ما می‌شود. از جمله ویژگی‌های این محصولات می‌توان به کاهش تولید دود آبی و آلاینده‌های خطرناک اشاره کرد.
نقش رانندگان و فرهنگ‌سازی
یکی از محورهای مهم در کاهش آلودگی هوا، آگاهی رانندگان از اهمیت انتخاب و تعویض به‌موقع روغن موتور است. این فرهنگ باید از طریق آموزش، محتوای تخصصی و اطلاع‌رسانی مستمر ایجاد شود تا هر صاحب خودرو، خود را در کاهش آلودگی هوا مسئول بداند.
ممکن است روغن موتور در نگاه اول نقش چندانی در بحث آلودگی هوا نداشته باشد، اما حقیقت این است که انتخاب درست و نگهداری اصولی از آن، می‌تواند نقش قدرتمند و موثری در کاهش آلودگی هوا ایفا کند. هر راننده‌ای با رعایت چند اصل ساده، می‌تواند سهم مهمی در حفظ سلامت خود، خانواده و جامعه ایفا کند. برای حفظ شهر و هوای پاک، این مسئولیت را جدی بگیریم.
